Rodzice na Wyspach czytają dzieciom?

Z Martą Dąbrowską, tłumaczem literackim języka angielskiego, głównie literatury młodzieżowej oraz koordynatorem kampanii czytania na Wyspach Brytyjskich, rozmawia Małgorzata Bugaj-Martynowska.

Marta Dąbrowska - koordynator kampanii czytania na Wyspach Brytyjskich

Lansujecie modę na wspólne i głośne czytanie. Czy to oznacza, że sytuacja czytelnictwa w rodzimym języku wśród Polaków mieszkających w UK jest na niezadawalającym poziomie?

– Polacy w ogóle czytają zbyt mało. Wskazują na to badania czytelnictwa.

Osobiście od samego początku byłam zwolenniczką działań prowadzonych przez Fundację „ABCXXI – Cała Polska Czyta Dzieciom” dlatego z przyjemnością zaproponowałam wprowadzenie tego rozwiazania szkołom polonijnym na Wyspach.

Czytanie to jedno, kontakt z językiem ojczystym i podtrzymywanie kultury to drugie. Te dwie rzeczy są niezwykle ważne dla pokolenia emigrantów i bardzo dobrze się w tym przypadku uzupełniają dlatego uważam, że warto w nie inwestować.

Od kiedy warto zaszczepiać czytanie dziecku potrzebę czytania?

– Dzieciom można już czytać w okresie prenatalnym. Warto to robić od momentu, gdy zaczynają słyszeć tj. ok. 20 tygodnia życia płodowego. Badania pokazują, że po urodzeniu dzieci pozytywnie reagują na słowa wiersza czy rymowanki słyszanej jeszcze w życiu płodowym i się uspokajają, gdy słyszą znaną melodię.

Dla dzieci bardzo ważny jest stały rytm dnia określony rytuałami takimi choćby jak codzienne czytanie. Myślę, że czytanie dziecku w każdym wieku, każdego dnia ma pozytywny wpływ na rozwój jego mózgu i mowy. Teksty dla najmłodszych powinny być krótkie i charakteryzować się prostotą. Równocześnie warto zadbać o jak najlepszy kontakt z kilkudniowym czy kilkutygodniowym dzieckiem. Czytając mu warto trzymać dziecko w ramionach lub być z nim w kontakcie fizycznym, patrząc na nie z miłością i tak używać głosu, by wzbudzać jego zainteresowanie.

A kiedy dziecko jest już starsze, jak zachęcić je do słuchania i potem samodzielnego czytania…?

– Jeśli rodzic lub nauczyciel traktuje dziecko przyjaźnie i okazuje, że wspólne czytanie to dla niego radość, przygoda i zabawa, dziecko też będzie je lubić. Należy wybierać dobre, ciekawe i mądre książki, bo nudne i przestarzałe lektury to sprawdzony sposób, by zniechęcić na zawsze do czytania. Dla każdego dziecka ważna jest bliskość rodzica, zarówno fizyczna, jak i psychiczna. Ta potrzeba może być zaspokajana podczas czytania bajek, gdyż wymaga ono aktywności rodzica. Lektura to również dobry sposób na spędzanie czasu we dwoje. Bajki są też częścią kultury i tradycji, a więc czytając je dzieciom, uczymy je od najmłodszych lat, w sposób dla nich bezpieczny i odpowiedni, pewnych ideałów i norm obowiązujących w danych kręgach kulturowych. Dzięki bajkom w prosty i przystępny sposób dziecko poznaje otaczający je świat.

Rodzinne wycieczki do bibliotek i księgarni wydają się być pomocne…

– Warto zachęcać wszystkich do korzystania z bibliotek (tych z polskimi tytułami jest w Wielkiej Brytanii coraz więcej przy polskich szkołach i polskich ośrodkach. Istnieje również szereg księgarnii internetowych w których można zamówić wiele ciekawych pozycji), a przy wyborze książek pomocna może być np. Złota Lista książek polecanych przez Fundację „ABCXXI – Cała Polska czyta dzieciom”, którą można znaleźć na stronie internetowej www.calapolskaczytadzieciom.pl

Czytanie to pierwszy krok na drodze edukacji…

–  Odpowiadając na to pytanie posłużę się cytatami zaczerpniętymi z książki Ireny Koźmińskiej i Elżbiety Olszewskiej „Wychowanie przez czytanie” wydanej przez Świat Książki. Otóż codzienne czytanie dziecku dla przyjemności jest czynnością prawdziwie magiczną, zaspokaja bowiem wszystkie potrzeby emocjonalne dziecka, znakomicie wspiera jego rozwój psychiczny, intelektualny i społeczny, jest jedną z najskuteczniejszych strategii wychowawczych, a przy tym przynosi dziecku ogromną radość i pozostawia cudowne wspomnienia. Czynność ta jest łatwa, nie wymaga od nas, dorosłych, szczególnego przygotowania, jest przyjemna i inspirująca także dla czytającego, nic nie kosztuje, gdy korzystamy z biblioteki czy wymieniamy książki z innymi rodzicami, lub jest niedroga, gdy zaopatrujemy się w tanich księgarniach albo na wyprzedażach.

Głośnie czytanie przynosi korzyści dla zdrowia emocjonalnego dziecka. Dziecko, któremu codziennie czytamy, czuje się ważne i kochane. Buduje to jego mocne poczucie własnej wartości – wewnętrzną siłę  i wiarę w siebie, które wpłyną na jakość jego życia co najmniej tak znacząco jak zdrowy kręgosłup czy zdrowe oczy. Codzienne głośne czytanie buduje mocną więź między rodzicem i dzieckiem. Więź z najbliższą osobą jest jedną z najważniejszych potrzeb rozwojowych dziecka, warunkiem, by mogło wyrosnąć na zdrowego emocjonalnie i dojrzałego człowieka. Jeżeli rodzice nie znajdują czasu dla dziecka, przedkładając nad jego potrzeby swą karierę, zarobkowanie lub własne przyjemności, nieświadomie narażają całą jego przyszłość. Brak więzi z rodzicami w dzieciństwie jest niemal gwarancją ogromnych życiowych problemów, natomiast mocna i zdrowa więź z nimi daje na całe życie silny fundament oraz osłonę przed złymi wpływami, na które dziecko będzie odporniejsze, mając pewność rodzicielskiej miłości i czerpiąc z bogatych zasobów własnego intelektu i wiedzy, zdobytych dzięki czytaniu. Kolejną grupę dobrodziejstw płynących z głośnego czytania dziecku stanowią korzyści językowe i umysłowe, które zresztą ściśle się łączą.

Najlepszą wizytówką każdego człowieka jest jego język. Używanie bogatego i pięknego języka, umiejętność prowadzenia ciekawej konwersacji, łatwość publicznego wypowiadania się w sposób jasny, logiczny i obrazowy to atuty w życiu społecznym nie do przecenienia.

Jednym słowem czytać warto i trzeba, bo jest to rzecz nieodzowna w wychowaniu i kształtowaniu przyszłej jednostki.

Książki pomagają kształtować charakter dziecka, pomagają nabyć sprawność wysławiania się, która ułatwi dziecku wyrobienie sobie własnego zdania i pomoże bronić swojego poglądu. Czytanie pobudza wyobraźnię dziecka, nie zabija zdolności dziecka do marzeń i widzenia świata oczami wyobraźni tak, jak dzieje się to w przypadku obcowania jedynie z filmami i grami komputerowymi.

Książki pomagają dziecku w wyborze autorytetów i wzorców osobowych, pokazują dziecku, dlaczego ktoś jest dobry lub zły. Wskazują, na kim warto się wzorować i z kim przyjaźnić. Książki uczą dziecko kreatywności, dzięki nim dziecko staje się twórcze. Książki inspirują do nowych zabaw i do tworzenia własnych dzieł.

Lektura książek pokazuje problemy współczesnego świata i radzi, jak z nimi walczyć.

Czytanie ostrzega dziecko przed problemami, z którymi może się zetknąć. Tłumaczy, dlaczego niektóre sytuacje, przedmioty, osoby są złe i jak należy ich unikać;

uwrażliwia i uczy dziecko empatii. Uzmysławia dziecku, że również inni ludzie mają problemy. Nie można się od nich odwracać, lecz należy wyciągnąć pomocną dłoń.

Ponadto czytanie zabija nudę, jest dobrą rozrywką na wakacje, chorobę, każdą wolną chwilę. Książkę można z sobą zabrać wszędzie.

Książka uczy samodzielności, pokazuje dziecku, że życie nie jest proste, ale mimo to w wielu sytuacjach można sobie poradzić. Wspólne czytanie buduje więź między rodzicem a dzieckiem. Dziecko, któremu czytają rodzice, czuje się ważne i kochane. Czytanie dziecku przygotowuje je do samodzielnego czytania.

Projekt „Cała Polonia czyta dzieciom” wychowuje, edukuje i zbliża młodego czytelnika do zaprzyjaźnienia się z lekturą książki. Jakiego rodzaju umiejętności zdobędą koordynatorzy kursu?

– Pilotażowy projekt „Cała Polonia czyta dzieciom” ruszył w marcu 2013 roku. Do udziału w projekcie można się było zgłaszać kontaktując się bezpośrednio z Fundacją lub Koordynatorami kampanii czytania (taką rolę w Wielkiej Brytanii pełni m.in. portal The Polish Guide (www.thepolishguide.com), który wyszedł z taką właśnie propozycją do szkół polonijnych).

Projekt kierowany jest do środowisk polonijnych i polskich szkół za granicą. Współfinansowany przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych projekt „Cała Polonia czyta dzieciom” jest częścią trwającej już ponad dziesięć lat kampanii „Cała Polska czyta dzieciom” i ma wzmocnić działania proczytelnicze w środowiskach polonijnych na świecie. Do udziału w projekcie zakwalifikowano ponad 60 osób z placówek i organizacji polonijnych z dziewięciu krajów: Austrii, Francji, Niemiec, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Włoch i Stanów Zjednoczonych. Rozpoczęte w marcu działania projektowe potrwają do października bieżącego roku. Pierwsze działania obejmują czteromiesięczny merytoryczny kurs e-learningowy „Wychowanie przez czytanie” oraz  internetowe szkolenie w zakresie narzędzi i metodologii prowadzenia kampanii czytania („know-how”), podczas którego zostaną zorganizowane konsultacje online z ekspertami i pracownikami Fundacji, najprężniej działającymi Koordynatorami kampanii czytania w Polsce oraz polskimi pisarzami literatury dziecięcej. Tak przygotowani Koordynatorzy polonijni przeprowadzą następnie w swoich placówkach imprezy czytelnicze i prezentacje edukacyjne dla rodziców i nauczycieli, m.in. na temat roli języka i literatury w rozwoju dziecka. Irena Koźmińska, Prezes Fundacji, oraz Elżbieta Olszewska, Dyrektor Programowy Fundacji, osobiście odwiedzą z wykładami kilka środowisk polonijnych. W wybranych imprezach czytelniczych wezmą też udział polscy autorzy książek dla dzieci. Projekt jest przygotowaniem do uruchomienia na dużą skalę adresowanego przede wszystkim do szkół polskich za granicą programu „Cała Polonia czyta dzieciom”. Pierwszymi Koordynatorami programu staną się uczestnicy projektu.

Swoją pomocną dłoń we wdrożeniu projektu na Wyspach podała Pani PMS…

– Tak, to prawda. Macierz umieściła na swojej stronie internetowej informację, którą jej przygotowałam. Chodziło o to aby dzięki jej poparciu zyskać zainteresowanie szkół polonijnych projektem, co się też stało. Chciałabym bardzo serdecznie podziękować Polskiej Macierzy Szkolnej w Londynie oraz wielu organizacjom, instytucjom, dystrybutorowi podręczników do szkół sobotnich na terenie UK, a także wielu osobom nie wymienionym tutaj z imienia i nazwiska, które jako pierwsze i bez chwili wahania zaoferowały mi swoją pomoc przy wdrażaniu projektu „Cała Polonia czyta dzieciom” na Wyspach Brytyjskich.

Które z „naszych” polonijnych szkół przystąpiły do projektu?

– W projekcie bierze udział 18 szkół polonijnych, m.in. polska szkoła w Crawley, Leicester, Londonderry, Birmingham, Bostonie, Nottingham, Oxfordzie, Hull, Carlow, Bristolu, Edynburgu, Ballymena, Cavan, Szkolny Punkt Konsultacyjny przy przy Ambasadzie RP w Dublinie, polska szkoła w Galway i Kreatywna Szkoła Marzeń w Limerick.